In een eerder artikel op onze website las je al dat MMT een leeraanpak is gestart om samen met de stakeholders – installateurs, netbeheerders, bedrijven, adviseurs en de overheid – oplossingen te vinden voor netcongestie in de utiliteitsbouw. Netcongestie is namelijk een groeiend probleem dat de verduurzamingsplannen in de utiliteit ernstig belemmert. Daarnaast hindert het ook de vestiging van nieuwe bedrijven en de uitbreiding van bestaande bedrijven op bedrijventerreinen. Dit urgente probleem vraagt om directe aandacht en actie van alle betrokken partijen.
Vanuit de leeraanpak organiseren MMT-themahouders Serena Scholte en Marco Witschge werkbezoeken aan projecten waar slimmer met energie wordt omgegaan: voorbeelden van praktische oplossingen, die echt het verschil maken. Een van die voorbeelden is IJsbaan De Meent in Alkmaar, waar projectleider Meis de Jongh in een werkbezoek uitlegde welke stappen de ijsbaan zette om binnen de beschikbare capaciteit te blijven.
Het goede voorbeeld
Meis vertelt: “IJsbaan De Meent is gebouwd in 1960 en gerenoveerd in 2016 naar de duurzame maatstaven van toen. Toch bleek de ijsbaan de grootste gasverbruiker van Alkmaar. Dat past niet bij de ambitie van de gemeente: in 2025 moet 55% van het vastgoed klimaatneutraal zijn. Daarbij dreigde De Meent het energieverbruik van het contract de te overschrijden, terwijl er geen extra ruimte was. Toen heeft de gemeente gekozen voor een duurzaam energieconcept, waarmee zij het goede voorbeeld wil geven.”
Opdracht
“De opdracht was duidelijk: het ontwikkelen van mogelijkheden voor het opwekken en opslaan van energie en het benutten van restwarmte. Centraal daarin stond ook het meten van het verbruik, via Smartgrid. Met onze deelname aan het Europese subsidieproject POCITYF is het gelukt om deze opdracht aan te gaan.”
Slimme innovaties
De innovaties die voor De Meent doorgevoerd zijn, zijn talrijk. Een greep uit de slimme maatregelen:
- De ijsmaakmachines produceren veel warmte, die hergebruikt wordt voor de verwarming en voor tapwater (douches). Bij een tekort wordt dit aangevuld met geothermie. Heet water wordt opgeslagen in warmtebuffers met een totale capaciteit van 25.000 liter. Er is ook een warmtekoude-opslag (WKO).
- Er wordt duurzame energie opgewekt, niet alleen vanuit de restwarmte, maar ook van de zonnepanelen op de zonnecarpoort en zonnepanelen op het dak (circa 2500 stuks).
- Er wordt een duurzamer koudemiddel gebruikt voor de ijsbaan, met CO2-afgifte via beton.
- Alles wordt gemeten in een digitaal systeem. Via dit Smartgrid is er inzicht in het energieverbruik, waardoor er slimmer aangestuurd kan worden op pieken en dalen in de vraag. Dit systeem kan dat zelfs voorspellen aan de hand van de weersomstandigheden, die van grote invloed zijn op het verbruik.
Complex proces
Meis is, samen met haar collega’s Matthé Laan (hoofd gebouwbeheer Alkmaar Sport) en Cees Groot (technisch adviseur duurzaamheid van de gemeente Alkmaar) trots op wat er bij de Meent bereikt is. Het proces was ingewikkeld en iedereen heeft er veel van geleerd. Meis: “Er waren veel partijen betrokken en dat maakt het een hele uitdaging. We hebben geleerd dat het belangrijk is dat iedereen zich aan het hele energieconcept committeert, en niet alleen aan ‘hun’ deel. Het is zaak om te zorgen dat de verantwoordelijkheden duidelijk zijn.”
Ze geeft een voorbeeld: “Zo was er schade aan de zonnecarpoort. Wie is daar dan verantwoordelijk voor, de gemeente als eigenaar van De Meent, de partij die het installeerde of Alkmaar Sport, de huurder? Het duurde even voor dat duidelijk was en de schade hersteld werd. Dat drukte ons meteen met de neus op de feiten, omdat een deel van onze energie niet beschikbaar was. Daar hebben we toen meteen alternatieven voor ingericht, zoals het verminderen in energie gebruik.”
Scenario’s maken
“Dat brengt me meteen op een ander les die we zo leerden: maak scenario’s voor als onderdelen uitvallen, zoals die zonnecarpoort of de batterij. Maak ook scenario’s voor verschillende seizoenen. Zorg dat de cijfers over het volume van de energievraag duidelijk zijn, bijvoorbeeld via Smartgrid. Dan weet je wat er wanneer gebeurt en kun je daarop sturen. Meten betekent grip en de kans om energie te besparen!”
Integrale aanpak
Meis noemt nog een belangrijke les: “Pak een complex energievraagstuk, zoals dat van De Meent, integraal aan, als één geheel. Dat merkten wij bijvoorbeeld bij de zonnecarport. Die was niet meteen aangesloten op Smartgrid en dat werkte niet optimaal.”
Investeren in energie-innovatie loont
Meis kijkt tevreden terug op het implementeren van het energieconcept van De Meent: “We blijven nu keurig binnen ons energiecontract; de vraag naar elektra is gedaald met ongeveer 10%, ondanks dat we nu bijna van het gas af zijn en hebben geëlektrificeerd. Het gasverbruik is nu bijna nul. Dit leidt tot een aanzienlijke daling in exploitatiekosten, van circa € 450.000 al in jaar één. Zoals de zaken er nu voorstaan, verdient De Meent de investering in minder dan 10 jaar terug. Dat is een geweldig resultaat, waarvan ik hoop dat velen het voorbeeld volgen. Investeren in energie-innovatie loont. Maar een project als De Meent is nooit af. We blijven vooruitkijken, verbeteren en innoveren.”
In deze video laten we Meis zelf aan het woord!
