Van isolatie tot laadinfra: Zeb Bergsma zet de zeven stappen van verduurzaming

Stap 1: isolatie

Een essentiële eerste stap in het verduurzamen. Door muren, vloeren, gevels en ramen goed te isoleren, wordt energieverlies tot een minimum beperkt.

Voor Zeb begon met isoleren, deed hij mee aan de pilot ‘natuurinclusief isoleren’ van zijn gemeente. Dit duurde, van begin tot eind, meer dan tien maanden, onder andere omdat er bij hem een paarverblijfplaats van de beschermde ‘gewone dwergvleermuis’ was vastgesteld. Zeb: “Dit kan en moet echt efficiënter, vooral door het proces sneller en toegankelijker te maken voor bewoners.”

Als isolatiemateriaal koos Zeb voor de biobased optie vlas. “Dat was verrassend makkelijk te verwerken in de nieuwe aanbouw. Het enige verschil met andere isolatiematerialen was de iets lagere isolatiewaarde per cm³, waardoor we de muren iets dikker hebben gemaakt. Qua vochtregulatie en akoestiek werkt vlas zelfs beter dan andere materialen!” De spouwmuurisolatie van de bestaande woning bleek lastiger. “Zo gaf een van de isolatieadviseurs aan dat EPS-parels biobased zijn – wat niet klopt. Voorlopig blijf ik dus nog even zoeken.”

Stap 2: ventilatie

Een logische vervolgstap na isolatie, omdat de natuurlijke ventilatie (kieren en tocht) dan verdwenen zijn. Mechanische ventilatie zorgt voor een gezonde luchtstroom zonder warmteverlies.

Zeb liet een balansventilatie met warmteterugwinning (WTW) installeren en is blij verrast over de toename van comfort in de woning. “Ik was wel verbaasd over het grote formaat van de installatie en de ruimte die het inneemt – zowel de unit als de ventilatiebuizen.”

Hij merkt op dat ventilatie een van de stappen is waar de sector al vrij goed op lijkt ingespeeld. “Installateurs hebben hier al veel kennis over. Wel is het belangrijk dat ze rekening houden met biobased isolatiematerialen, zoals houtvezelplaten, die vaak stugger zijn om doorheen te komen. Dit kan specialistisch gereedschap vereisen.”

Stap 3: opwek

Door gebruik te maken van hernieuwbare energiebronnen verminderen we de afhankelijkheid van fossiele brandstoffen.

Ondank de onzekerheid rondom de salderingsregeling en terugleververgoedingen besloot Zeb toch zonnepanelen te installeren. “Dat ging snel en efficiënt. Maar het viel me wel op dat installateurs vaak maar over één onderdeel adviseren – zonnepanelen of warmtepompen – en niet over de integratie en afstemming daartussen. Energiemanagement is blijkbaar nog geen standaard, waarbij veel technologie nog in ontwikkeling is.”

Hij benoemt opslag als een knelpunt. “Dat wordt wel veel gepromoot, maar als particulier heb je nog niet echt zicht op de voor- en nadelen en alternatieven. Het is lastig om onafhankelijk advies hierover te vinden.”

Stap 4: warmteafdrachtsystemen

Efficiënte warmteafdrachtsystemen, zoals vloerverwarming en laagtemperatuurverwarming, spelen een belangrijke rol bij verduurzaming.

Zeb liet vloerverwarming aanleggen en vindt het naar eigen zeggen ‘top’. “Het was binnen een dag gelegd en we hebben nu een heerlijke constante temperatuur in huis. Daarbij zorgt het voor warme voeten in de winter en koude voeten in de zomer!”

Het viel hem op dat er veel zij-instromers in deze sector werken, waarbij het leggen van de vloerverwarming vaak uitbesteed wordt aan gespecialiseerde partijen. “Daarom wilde ik wel altijd even dubbelchecken of de afspraken die ik met de aannemer had gemaakt goed waren overgebracht naar de installateur en of hij deze correct vertaalde naar de zij-instromer,” aldus Zeb.

Stap 5: verwarmingssystemen

Doordat deze systemen gebruik maken van hernieuwbare energiebronnen en restwarmte, dragen ze bij aan een duurzamer energieverbruik.

Vanwege de efficiëntie, het geluid en de mogelijkheid om te koelen koos Zeb voor een grondgebonden warmtepomp. “Het comfort dat dit systeem biedt, is geweldig.” Toch vond hij het lastig om de juiste warmtepomp te vinden, omdat installateurs maar met een beperkte selectie werken. “Ik wilde er een met propaan als koudemiddel, maar de enige geschikte optie was van een merk waar mijn installateur niet mee werkte. Uiteindelijk heb ik dan toch maar gekozen voor een merk waar mijn installateur ervaring mee had. Hij is immers degene die eventuele problemen moet oplossen.”

Zeb stelt dat hij geluk had dat de installatie van de warmtepomp in de zomer plaatsvond. “Ze hebben er namelijk vier dagen over gedaan om alles te installeren en in bedrijf te stellen. In de winter zou dit een behoorlijk koud huis hebben opgeleverd.”

Zeb zag ook hier veel zij-instromers aan het werk. “Mensen uit de glastuinbouw of bezorgers van CoolBlue die vaak een opleiding hadden gevolgd bij SOMA Bedrijfsopleidingen. Dit liet voor mij wel zien dat in de praktijk niet alleen roc’s, maar juist ook branche-erkende opleiders een belangrijke rol spelen in het opleiden van mensen.”

Stap 6: gereedmaken infrastructuur

Voor de overgang naar duurzame energiebronnen is het noodzakelijk om de bestaande infrastructuur aan te passen, anders kan de energietransitie niet effectief worden uitgevoerd.

Zeb had via Klant Sluit Zichzelf Aan een combi-aanvraag gedaan om het verzwaren van de meterkast en de aanleg van glasvezel tegelijkertijd uit te voeren. “Toch werden beide projecten afzonderlijk van elkaar gedaan en moest de grond twee keer open, ondanks dat ik meermaals gebeld heb om dit te voorkomen. De partijen leken hier trouwens geen probleem mee te hebben, maar daar is duidelijk nog winst te behalen,” aldus Zeb.

Hij zag dat de werkzaamheden vaak werden uitbesteed aan onder- en onder-onderaannemers. “Voor de aanleg van glasvezel stonden er drie Grieken voor de deur, die geen woord Engels of Nederlands spraken. Voordat de Nederlandssprekende voorman op locatie was, waren de Grieken alweer naar een volgende klus. Op het vlak van communicatie en planning is er nog wel wat te doen – al zal een bepaalde mate van inefficiëntie waarschijnlijk altijd in de sector blijven.”

Stap 7: laadinfra

Het aanleggen van deze infrastructuur is een belangrijke stap naar een duurzaam mobiliteitssysteem.

Ondanks dat Zeb nog niet elektrisch rijdt, heeft hij wel alvast een kabel laten leggen voor een toekomstige laadpaal. “Het idee dat je auto straks misschien als thuisbatterij kan fungeren, vind ik interessant, maar er is nog weinig informatie over. Ik denk dat hier nog veel op nodig is, zoals regelgeving en opschaling van productie, voordat dit (financieel) aantrekkelijk wordt voor particulieren.”

+Arbeidsmarkt & onderwijs

Om de zeven stappen van de verduurzaming uit te voeren is het ontwikkelen van nieuwe vaardigheden en samenwerkingsverbanden essentieel voor het versnellen van de energietransitie in de gebouwde omgeving.

Zeb merkt op dat alle bedrijven die bij hem zijn langs geweest last hebben van personeelstekort en mensen zoeken. “Veel werken ook met zzp’ers in een flexibele schil, ik ben benieuwd wat de nieuwe zzp-regelgeving (wet DBA) hier voor invloed op zal hebben. Ik merk wel dat er een degelijk verschil zit in onze maatschappelijke opgave van de energietransitie en het ondernemerschap van bedrijven. Bedrijven hoeven niet altijd te groeien als ze al een goed inkomen verdienen, terwijl de energietransitie juist wel groei en opschaling vereist.”

Uiteraard was onze themahouder geïnteresseerd in hoe alle vakmensen die bij hem over de vloer kwamen in dit vak terecht zijn gekomen. Hij hoorde een grote variatie aan achtergronden. “Er zitten sowieso veel zij-instromers bij. Toch merkte ik ook dat veel bedrijven het spannend vinden om met zij-instromers aan de slag te gaan. De juiste kennis en ervaring ontbreekt en ze gaan dan toch liever op zoek naar iemand die meteen productief aan de slag kan. Hulp bij het opleiden en begeleiden van zij-instromers is dus echt nog steeds hard nodig,” aldus Zeb.

Lessen en inzichten

Zeb kijkt tevreden terug op zijn ervaring en vertelt over de waardevolle lessen die hij heeft geleerd: “Sommige verduurzamingsstappen verlopen al efficiënt en zijn goed ontwikkeld, terwijl andere nog in de kinderschoenen staan of sterk beïnvloed worden door nieuwe regelgeving. Wat me opviel, is de enorme hoeveelheid kennis en bereidheid bij bedrijven en technici. Natuurlijk hoor je af en toe iemand zeggen: Jij wilde toch dat biologische spul!?’ Maar uiteindelijk is het vooral de klantvraag die de transitie versnelt. Vrijwel iedereen benadrukte: ‘De klant is koning.’”

De persoonlijke ervaring met zijn verbouwing heeft Zeb ook op professioneel vlak verrijkt. “Het helpt enorm om het perspectief van de uitvoerende bedrijven beter te begrijpen. We kunnen landelijk van alles bedenken, maar als deze bedrijven er geen meerwaarde in zien, gebeurt er weinig. Door dit proces en alle gesprekken heb ik veel nieuwe kennis en perspectieven opgedaan die me helpen om mijn werk bij MMT nog beter uit te voeren.”

Wil je meer weten over hoe we bij MMT werken aan het versnellen van de energietransitie? Ontdek onze aanpak en leerpunten!