Omdat het steeds moeilijker wordt om personeel te vinden, is er op het moment extra aandacht voor ‘onbenut arbeidspotentieel’. Volgens het CBS en UWV behoren er meer dan 1 miljoen mensen tot deze groep. Dat zijn er nogal wat, als je beseft dat we een beroepsbevolking hebben van 9,8 miljoen
Maar wie zijn deze mensen? We onderscheiden 3 categorieën:
1. Personen zonder betaald werk die recent naar werk hebben gezocht én daarvoor direct beschikbaar zijn (werkzoekend);
2. Personen zonder betaald werk die recent naar werk hebben gezocht, maar niet direct beschikbaar zijn. Of andersom: personen zonder betaald werk die niet recent hebben gezocht, maar wel direct beschikbaar zijn (semi-werkzoekend);
3. Personen met betaald werk in deeltijd, die meer uren willen werken en daarvoor direct beschikbaar zijn (onderbenutte deeltijdwerkers).
Succesvolle initiatieven
Er zijn al verschillende goede initiatieven waar onbenut arbeidspotentieel wordt ingezet voor de energietransitie. Vaak werken gemeenten (zowel economische als sociale domeinen), UWV, branches en onderwijsinstellingen hierbij intensief samen.
Een aantal voorbeelden:
Fixbrigades
De Fixbrigade helpt mensen om met simpele isolatiemaatregelen – van tochtstrip tot radiatorfolie – het energiegebruik naar beneden te krijgen. Daarbij leiden ze mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt en stagiairs op tot ‘fixer’. De Fixbrigade combineert zowel de aanpak van verduurzaming, (energie)armoede, personeelstekort en het onbenut arbeidspotentieel. Dit succesvolle voorbeeld uit Amsterdam wordt momenteel verspreid naar meerdere gemeenten.
Beroepentuin
In slechts 10 weken leidt De Beroepentuin mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt op tot technisch vakmens met baangarantie. Zo versimpelen ze de beroepen in de energietransitie tot instapbanen – waar de komende jaren veel vraag naar is. Hierbij kun je denken aan een monteur voor zonnepanelen, vloer- en wandverwarming, elektro, laadpaal en warmtepomp. Ze richten zich hier o.a. op ex-gedetineerden, statushouders en schoolverlaters. Ondertussen is de Beroepentuin actief in 5 steden, met nog een paar nieuwe steden in het verschiet.
Baan met Toekomst
Baan met Toekomst is een initiatief dat werving, opleiding en plaatsing bij bedrijven combineert ten behoeve van de verduurzamingsopgave in de stad Amsterdam. Samen met bedrijven en opleidingsinstituten organiseren ze gratis omscholingstrajecten voor bewoners die werkzoekend zijn of willen wisselen van baan en aan de slag willen in de bouw, metaal, infrastructuur en de installatietechniek. Op deze manier zorgen ze voor toekomstbestendige banen en werken er straks meer Amsterdammers aan de verduurzaming van hun stad.
Proeftuinen met statushouders
Verschillende sectoren werken aan proeftuinen waar statushouders worden opgeleid voor werk in de energietransitie. In samenwerking met Vluchtelingenwerk en UAF zijn er proeftuinen opgezet binnen Techniek Nederland, Bouwend Nederland, Alliander, Stedin, Enexis en Heijmans. Zo willen de verschillende partijen een betaalde arbeidsplek vinden voor statushouders en tegelijkertijd aanhaken om de gestelde doelen van de energietransitie te behalen.
Bijna helft van het onbenut arbeidspotentieel bestaat uit deeltijdwerkers
Veel mensen denken bij onbenut arbeidspotentieel alleen aan mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt. Maar binnen deze groep bestaat maar liefst 42% uit onderbenutte deeltijdwerkers. Dat zijn 420.000 mensen! Ons land staat hiermee met stip op 1 in Europa. Toch is deze potentie maar beperkt voor de energietransitie omdat je bij veel netbeheerders, installateurs of bouwbedrijven alleen voltijd kan werken. Daarbij werken vooral vrouwen deeltijd in Nederland (3 van de totaal 4,5 miljoen) en is hun aandeel in deze sectoren beperkt (2% in de bouw, 6% in metaal, 7% in energie).
Dus als we deeltijdwerkers goed willen benutten voor de energietransitie, moeten we deeltijdwerken mogelijk maken. Alleen dan kunnen ze daadwerkelijk wat betekenen voor de energietransitie. Steeds meer werkgevers beseffen dit en voeren veranderingen door. Zo zijn er al bedrijven die experimenteren met vormen van deeltijdwerken zoals functiesplitsing, het delen van monteursbussen, flexibele werktijden en het creëren van bijbanen voor studenten.
Structurele samenwerking tussen publieke en private partijen is nodig
Zowel bij mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt als bij het aantrekken van deeltijdwerkers is het belangrijk om het hele proces van werven tot duurzame plaatsing goed aan de voorkant te organiseren. Als kandidaten uitvallen tijdens een traject, is de kans klein dat ze nog een nieuwe poging doen. Dit is zonde van de potentie van de kandidaat en van de investeringen van de betrokken organisaties. Dit vraagt om een structurele samenwerking tussen branches, onderwijs, gemeenten en UWV.
