Fixbrigades: win-win voor energiebesparing en werkgelegenheid

EnergieFixers in Nijmegen is één van de zelfstandige initiatieven hierin. Onze themahouder Zeb Bergsma gaat hierover in gesprek met Linde van Wesel (Advies Mens & Organisatie/EnergieFixers Nijmegen) en Bas Ruis (directeur FIXbrigade Nederland).

Bas schetst, om te beginnen, kort de geschiedenis: “In 2018 werd er vanuit buurtcentrum Jungle in Amsterdam-Oost begonnen met het helpen van buurtbewoners om hun huis tochtvrij te maken. Duurzaamheid en armoedebestrijding voor en door bewoners dus. Het concept werd doorontwikkeld tot een leer-werktraject en in 2022 beloond met een Europese subsidie. Vanuit mijn werk in het jongeren- en opbouwwerk was ik destijds ook betrokken bij de lobby voor de subsidie en ik zag direct de mogelijkheden en waarde van het concept.”

FIXbrigade Nederland

“Omdat we het concept zo waardevol vonden, wilden we het verder brengen bij andere gemeenten. We besloten daarom de FIXbrigade Nederland op te richten. Een fixbrigade is geen vast format dat je zomaar even implementeert. Het vraagt om passie en verbinding. Maar gaandeweg heeft de FIXbrigade zich ontwikkeld van een product naar een programma, dat gemeenten helpt bij het opzetten van fixbrigades. Niet alleen om woningen sneller te isoleren en bewoners te helpen hun energierekening te verlagen, maar ook om meer mensen warm te maken voor techniek”, aldus Bas.

In stelling voor de arbeidsmarkt

EnergieFixers Nijmegen is een zelfstandige organisatie, een initiatief van de gemeente Nijmegen. Linde vertelt: “Ik houd me voor de EnergieFixers bezig met de werving, selectie, ontwikkeling en doorstroom van mensen. Wij delen dezelfde passie en streven dezelfde doelen na als de FIXbrigade: we willen energiearmoede tegengaan en tegelijkertijd mensen in stelling brengen voor de arbeidsmarkt – en dan met name voor de energietransitie.”

Skills en sociale impact

“Wij werken wel anders dan bijvoorbeeld de FIXbrigade Amsterdam, die zich vooral richt op jongeren. De helft van de mensen is bij ons in loondienst en hebben allerlei verschillende achtergronden: alle leeftijden en culterele achtergronden, mensen met een baan ernaast en mensen die al jaren niet meer gewerkt hebben. Ze hebben vaak meerdere drijfveren, van skills leren en doorstromen en tot een sociale impact willen maken. De meest inclusieve organisatie waar ik ooit gewerkt heb!”

Maatregelen

Elke fixbrigade heeft zo zijn eigen scope. FIXbrigade Amsterdam werkt met een lijst van vijftig maatregelen. Eerst is er een opname door de ervaren ‘leermeester fixer’, die een grondige scan maakt van het huis. Daarna komt een team terug om alles uit te voeren. Dit kan bij huizen in een slechte staat wel een hele dag duren. De meeste maatregelen betreffen het tochtvrij maken van de voor- en achterkant van een huis. Denk aan kierdichting, op- en inbouwkaderprofielen voor deuren en ramen, raam- en radiatorfolie en het waterzijdig inregelen van de cv-installatie.

In Nijmegen wordt gewerkt met vijf maatregelen, waaronder isoleren en het aanbrengen van tochtstrippen bij deuren en ramen. Daarnaast controleert een EnergieFixer radiatoren en plakt radiatorfolie. Ook de instelling van de cv-installatie wordt geoptimaliseerd, eventueel in afstemming met de woningcorporatie. EnergieFixers werkt samen met Huis van Compassie die EnergieCoaches op vrijwillige basis inzet. Het Huis van Compassie is weer een partner van KombiSOL, de overkoepelende organisatie die het project van de EnergieFixers trekt. Sinds kort leggen ook de EnergieFixers meer nadruk op het coachen van de huishoudens om mensen in beweging te krijgen en bewust te maken.

Werkgroep voor opleiden en doorstroom

Onze themahouder Zeb legt uit hoe hij in contact kwam met verschillende FIXbrigade initiatieven: “Bij MMT zagen we heel duidelijk dat er nog zoveel mensen zijn die we kunnen inzetten voor de energietransitie. Ik ben toen betrokken geraakt bij de gesprekken die liepen om FIXbrigade Nederland op te richten. Ik heb daar gepleit om al meteen aan de voorkant na te denken over hoe je de aansluiting met de arbeidsmarkt maakt en doorstroompaden ontwikkelt. Hoe je met opleiden omgaat en wie je hiervoor inzet. Werk je met vrijwilligers of ga je juist bewust mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt inzetten, zodat ook zij weer naar de arbeidsmarkt kunnen toe bewegen?”

Opleiding en certificering

Zeb vervolgt: “In heel Nederland komen fixbrigades of soortgelijke initiatieven van de grond. Die lopen allemaal tegen dezelfde vragen aan. Bijvoorbeeld: hoe kun je doorstromen vanuit een fixbrigade naar een aanverwante sector? En hoe kun je waarde toekennen aan ‘de training on the job’ die fixers krijgen? Wat is daarvoor nodig en van wie? De isolatiebranche vindt deze ontwikkeling ontzettend interessant. Ook zij kijken naar mensen zonder werkervaring, die de bedrijven zelf snel kunnen opleiden voor spouwmuurisolatie of vloer- en dakisolatie. Vanuit die gedachte is er een werkgroep gestart. Om dit alles te verkennen en om de belangrijkste spelers aan tafel te krijgen. Linde en Bas zitten allebei in die werkgroep, net als bijvoorbeeld de MBO Raad en UWV.”

Leerprocessen

Bas herkent de roep om erkenning van de kwaliteiten van de fixers: “Het zou prachtig zijn als de ervaring van fixer uiteindelijk een certificaat oplevert, waarmee de leerling aan de slag kan bij een betaalde functie. Het gaat ons ook echt om kennis delen. Juist daarom werken wij met teams: een leermeester, een leerling of een stagiair en een vrijwilliger. Dat levert een mooie dynamiek op, waarin de fixers veel leren. Met als bijkomend voordeel dat de personeelskosten binnen de perken blijven en mensen die te maken hebben met energiearmoede betaalbaar maatregelen kunnen laten treffen.”

Talent en ambitie

Linde beaamt dat: “Ons motto is: iedereen doet mee. Bij ons kunnen mensen hun skills vergroten, hun talent ontdekken en ambities ontwikkelen. We zoeken dan ook lokale samenwerkingen op om de doorstroom te bevorderen. Inmiddels hebben wij met onze dertig EnergieFixers al 3,750 woningen aangepakt. Dat is echt een feestelijke mijlpaal! Wij zien onszelf als een platform waar mensen zich kunnen ontwikkelen om uiteindelijk bij een partij aan de slag te gaan die grotere energiemaatregelen uitvoert. Wij werken in duo’s, met een medior en een senior fixer. Dat werk is inderdaad niet gecertificeerd, en het zou geweldig zijn als we dat landelijk voor elkaar kunnen krijgen. Een officieel certificaat zou enorm helpen; dat is een erkenning waarmee EnergieFixers een volgende stap kunnen zetten.”

MMT als verbinder

MMT speelt hierin een verbindende rol. Zeb: “De samenwerking staat nog in de kinderschoenen; we hebben pas net de kick-off bijeenkomst achter de rug. Daarin zijn de onderwerpen voor doorstroompaden en certificering zeker geagendeerd. We moeten voorkomen dat er te veel tijd gaat zitten in examinering en validatie van de skills, waardoor het weer een heel tijdsintensief traject wordt. We willen het inregelen op een manier die niet de snelheid uit alle fixbrigade-achtige initiatieven haalt, maar wel op een manier die de kwaliteit waarborgt.”

Derde leerweg

Bas onderkent dit: “We zouden, in mijn ogen, moeten komen tot een soort derde leerweg, waarin niet alleen praktische skills zitten, maar ook bijvoorbeeld de Nederlandse taal en veiligheid. Als een soort starterscertificaat, waardoor ook bedrijven zich meer bewust worden van een andere manier om mensen te werven en te behouden.”

Landelijk versus regionaal

Zeb: “Mijn uitgangspunt is dat we niet te veel vastleggen in landelijke afspraken, zodat er regionale invulling mogelijk is. Aan de andere kan is het wel prettig als een kandidaat overal te maken krijgt met dezelfde procedures. Daarin is het Werkbedrijf een belangrijke partner.” Linde: “Wij hebben inderdaad wekelijks contact met het Werkbedrijf. Die levert kandidaten, maar een groot deel gaat van mond tot mond, via onze eigen EnergieFixers. Veel van onze fixers werken in hun eigen wijk. Dat helpt enorm voor de sociale verbinding en maakt het makkelijker om achter de voordeur te komen bij mensen die leven in energiearmoede of kwetsbare mensen.”

Energietransitie versnellen

Bas: “Ik hoop dat we met die werkgroep die we nu hebben blijven focussen op doorstroom, certificering en kennis delen. Dat we de problemen waar we allemaal tegenaan lopen oplossen en daarmee de energietransitie een beetje kunnen versnellen. Dan ben ik een tevreden mens!”

Linde besluit: “Samen met MMT willen we de neuzen dezelfde kant opzetten en kaders schetsen. Op een manier waarop alle gemeenten daar in alle vrijheid hun eigen draai aan kunnen geven: van instroom naar impact maken naar doorstroom. Om mooie initiatieven te lanceren en onze fixers te helpen zich verder te ontwikkelen, zodat zij meer zekerheid opbouwen op de arbeidsmarkt. De verbindingen die Zeb gelegd heeft, zijn nu al waardevol in kennis delen en mogelijkheden onderzoeken. Ik hoop dat we erin samen in slagen om in elke Nederlandse gemeente een fixbrigade te lanceren!”

Wil je meer weten over dit onderwerp? Neem dan contact op met Zeb.